มะนาวเป็นไม้ผลตระกูลส้มประเภทหนึ่ง เป็นพืชพื้นเมืองในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทยมีการปลูกกันอย่างแพร่หลาย แหล่งเพาะปลูกที่สำคัญได้แก่ จังหวัดเพชรบุรี นครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานี นครสวรรค์ กาญจนบุรี สมุทรสาคร นครปฐม และเชียงใหม่ ผู้คนในภูมิภาคนี้รู้จักกันและใช้ประโยชน์จากมะนาวมาช้านาน มะนาวจัดว่าเป็นพืชที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจพืชหนึ่งที่ตลาดมีความต้องการสูงตลอดทั้งปี โดยเฉพาะในช่วงฤดูแล้ง ประมาณเดือนกุมภาพันธ์ เมษายน ของปี มะนาวจะมีราคาสูงกว่าปกติ ทั้งนี้เนื่องจากในฤดูแล้งจะมีผลผลิตมะนาวออกสู่ตลาดน้อย
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Citrus aurantifolia Swing. |
|
ลักษณะทางพฤษศาสตร์ |
|
�������ต้น �เป็นไม้พุ่มสูง 2-4 เมตร เปลือกลำต้นมีสีเทาปนน้ำตาล กิ่งอ่อนมีสีเขียวอ่อนเมื่อแก่สีเข้ม บนลำต้นและกิ่งก้านจะมีหนามแข็งแหลม ส่วนใหญ่เกิดที่ซอกใบ |
![]() |
�������ใบ �เป็นใบประกอบชนิดมีใบย่อยใบเดียว เรียงสลับ มีสีเขียวอ่อนรูปร่างยาวรีหรือรูปไข่ ปลายใบมีลักษณะแหลมขอบใบ |
![]() |
�������ดอก� เป็นดอกเดี่ยว หรือช่อดอก เกิดบริเวณซอกใบและปลายกิ่งกลีบดอกสีขาว กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อนเกสรตัวผู้อยู่เป็นกลุ่ม เกสรตัวเมียรูปคล้ายทรงกระบอก |
![]() |
�������ผล �ผลสดรูปกลมและรูปยาวรีหรือรูปไข่ มีขนาดกว้าง ยาวประมาณ 3-12 เซนติเมตร ผิวเปลือกมีลักษณะขรุขระ และมีต่อมน้ำมันที่ผิว |
![]() |
�������เมล็ด� ขนาดเล็กคล้ายรูปไข่ ด้านปลายหัวจะแหลม ภายในเมล็ดมีเนื้อเยื่อสีขาว | ![]() |
พันธุ์มะนาวและลักษณะประจําพันธุ์ |
สภาพพื้นที่ |
![]() |
วิธีการปลูก |
|||||||||||||
การปฏิบัติดูแลรักษา
|
||||||||||||||
2. การใส่ปุ๋ย
|
||||||||||||||
3. การกําจัดวัชพืช
|
||||||||||||||
4. การค้ำกิ่ง ![]() |
||||||||||||||
5. การตัดแต่งกิ่ง ![]() |
||||||||||||||
ฤดูกาลการผลิตมะนาว ![]() ภาพวงจรการออกดอกของมะนาว การบังคับให้มะนาวออกดอกนอกฤดู การบังคับให้มะนาวออกดอกนอกฤดู สามารถกระทําได้หลายวิธี แต่วิธีที่จะทําให้ต้นมะนาวไม่โทรมเร็ว เกินไปควรปฏิบัติดังนี้ กันยายน : ใส่ปุ๋ยเคมีที่มีอัตราส่วน 1:3:3 เช่นปุ๋ยสูตร 8:24:24 เพื่อบํารุงให้ใบแก่เร็วขึ้น และเก็บอาหารไว้บํารุง ดอกต่อไป ตุลาคม : งดการให้น้ำ เพื่อให้ต้นมะนาวมีการเก็บสะสมอาหาร จนเมื่อถึงปลายเดือนตุลาคมจึงค่อยให้น้ำเต็มที่ พฤศจิกายน : มะนาวเริ่มออกดอก ควรฉีดพ่นสารเคมีป้องกัน กําจัดแมลง ประมาณปลายเดือน พฤศจิกายน ดอกจะเริ่มบาน และเริ่มติดผล ควรป้องกันกําจัดแมลงในช่วงนี้ด้วย ธันวาคม : ใส่ปุ๋ยเคมีที่มีอัตราส่วน 1:1:1 เช่น ปุ๋ยสูตร 15:15:15 หรือ 16:16:16 เพื่อบํารุงต้นมะนาวให้สมบูรณ์ กุมภาพันธ์เป็นต้นไป : ผลมะนาวจะเริ่มโตพอที่จะเก็บเกี่ยวได้บ้าง ในระยะแรก จนกระทั่งกลางเดือนกุมภาพันธ์ถึงต้นเตือนเมษายน ผลมะนาวก็จะโตพอที่จะเก็บเกี่ยวได้ ซึ่งจะตรงกับช่วงที่มะนาวมีราคาแพงพอดีหลังจากที่ได้ทําการเก็บเกี่ยวผลผลิตหมดแล้ว ประมาณเดือนพฤษภาคม ควรทําการตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมีสูตร 15:15:15 เพื่อบํารุงต้นให้สมบูรณ์ และ พร้อมสําหรับการผลิตมะนาวนอกฤดูในปีต่อไป ![]() ภาพวงจรการบังคับให้มะนาวออกนอกฤด |
||||||||||||||
การเก็บเกี่ยว
|
||||||||||||||
การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว |
�������การปลูกมะนาวในวงบ่อซีเมนต์� เหมาะสำหรับเกษตรกรที่มีเนื้อที่น้อย ดินปลูกพืชอื่นๆ ไม่เหมาะสมผู้ที่สนใจด้านการเกษตร สามารถทำเป็นอาชีพเสริมได้ดี โดยเฉพาะช่วงเดือนกุมภาพันธ์-เมษายน มะนาวจะมีราคาสูงทุกปีประมาณผลละ 2-7 บาท ![]() |
2. การเตรียมวงบ่อซีเมนต์ ![]() |
3. การวางบ่อซีเมนต์ ![]() |
4.� การเตรียมดินปลูก ![]() |
5.� การปลูก ![]() |
6.� การปฏิบัติดูแลรักษา ![]() 6.5� การค้ำกิ่ง� มะนาวที่ปลูกในวงบ่อ มีการกระจายรากจำกัด ในพื้นที่ที่มีลมแรง� เมื่อมะนาวติดผลดกมากกิ่งอาจหักหรือโค่นล้มได้ ควรป้องกันโดยการใช้ไม้ไผ่ค้ำยันกิ่งและลำต้นมะนาวแบบนั่งร้านสี่เหลี่ยมหรือปักเป็นกระโจมสามเหลี่ยม ให้มะนาวทุกต้นด้วย |
7.� การบังคับต้นมะนาวในวงบ่อให้ออกดอดติดผลนอกฤดู |
8.� การเก็บเกี่ยว ![]() |
โรคแคงเกอร์ ������� การป้องกันกําจัด ตัดแต่งส่วนที่เป็นโรคเผาทําลาย ไม่ขยายพันธุ์จากต้นแม่ที่เป็นโรคแคงเกอร์พยายามอย่าให้มะนาวเกิดบาดแผล และป้องกันแมลงที่เป็นพาหะ เช่น หนอนชอนใบ หรือฉีดพ่นด้วยสารเคมี กําจัดแมลงกลุ่มของสารคาร์บาริล มาลาไธออน |
โรคราดํา �������การป้องกันกําจัด ทําลายส่วนที่เป็นโรคโดยการเผาไฟหรือใช้ สารเคมีกําจัดแมลงฉีดพ่นเพื่อกําจัดแมลงประเภทปากดูดซึ่งเป็นสาเหตุ ทําให้เกิดโรคราดํา |
โรคกรีนนิ่ง (ใบแก้ว) �������การป้องกันกําจัด ทําลายส่วนที่เป็นโรคโดยการเผาไฟ ใส่ปุ๋ยที่มีธาตุสังกะสีและ แมกนีเซียมปรับสภาพความเป็นกรด-ด่างของดินให้อยู่ระหว่าง 6.0-6.5 |
โรคยางไหล �������การป้องกันกําจัด ควรตัดแต่งกิ่งและกําจัดวัชพืชเพื่อให้แสงแดด ส่องได้ทั่วถึง และควรทาบาดแผลด้วยสารทองแดงหรือกํามะถันผสมปูนขาว ถ้ามีการระบาดมากก็เผาทําลายเสีย |
โรครากเน่าและโคนเน่า �������การป้องกันกําจัด อย่าให้มีน้ำขัง บริเวณโคนต้น และไม่ควรใส่ปุ๋ยหมักหรือ ปุ๋ยคอกมากเกินในช่วงฤดูฝน |
หนอนชอนใบ �������การป้องกันกําจัด หมั่นตรวจดูตามใบและยอดของมะนาว โดยเฉพาะระยะที่มะนาวเริ่มผลิใบอ่อนกรณีที่ระบาดน้อยให้เด็ดใบเผาทําลาย หากพบมากให้ฉีดพ่น สารเคมีกําจัดแมลงกลุ่มคาร์บาริล มาลาไธออนหรือฟอร์โมไธออน ในอัตราที่ฉลากกําหนด |
หนอนกินใบ (หนอนแก้วส้ม) �������การป้องกันกําจัด หมั่นตรวจตูตามใบอ่อนและยอดอ่อนเมื่อพบไข่และตัวหนอนก็จับทําลายเสีย ฉีดพ่นสารเคมีกําจัดแมลงกลุ่มเมทามิโดฟอสที่มีชื่อทางการค้าว่า ทามารอน ในอัตรา 20-30ซีซี. หรือประมาณ 2-3 ช้อนโต๊ะ ต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นให้ทั่วต้น |
เพลื้ยไฟ �������การป้องกันกําจัด เด็ดผลที่แคระแกร็น ถ้าพบการทําลายของเพลี้ย ให้ฉีดพ่นด้วยสารเคมีกําจัดแมลงได้แก่ คาร์โบซัลแฟน ไซเปอร์เมทริน |