กะเม็งเป็นวัชพืชที่รบกวน และสร้างความเสียหายแก่พื้นที่ปลูกถั่วเหลืองและพืชไร่บางชนิดเป็นอย่างมาก พบขึ้นบริเวณชุ่มชื้น เช่น ในนาข้าว ริมคลอง ริมบ่อน้ำ หรือในแปลงพืชไร่ทั่วๆ ไป ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด
ลักษณะของกะเม็ง |
|
![]() |
ลำต้น |
![]() |
ใบ |
![]() |
ดอก |
![]() |
ผล |
โครงสร้างการเจริญเติบโต แบ่งออกเป็น 4 ระยะได้แก่
�������
ระยะที่ 1 การเปลี่ยนแปลงจาก เมล็ด (seed) เป็นกล้า (seedling) มีการงอก แบบอีพิเจียล (epigeal germination) โดยเมล็ดจะแทงรากลงสู๋ดิน จากนั้นลําต้นใต้ใบเลี้ยง (hypocotyl) ยืดตัวขึ้นเหนือดินดึงใบเลี้ยงโผล่พ้นดิน และมีการกางใบ โดยใบเลี้ยงเป็นใบเดี่ยวรูปไข่ (ovate) ขอบใบเรียบ (entire) ปลายใบมน (obtuse) 2 ใบเรียงตัวแบบตรงข้าม (opposite) จนกระทั่งใบจริงคู่แรกเจริญเติบโต และกางใบ สามารถสังเคราะห์ด้วยแสงเองได้
�������ระยะที่ 2 การเปลี่ยนแปลงจากกล้า เป็นระยะการเติบโตไม่อาศัยเพศ (vegetative growth) ระยะนี้เริ่มใบจริงคู่แรกกางใบ ใบรูปหอก (lanceolate) เรียงตัวแบบตรงข้ามสลับตั้งฉาก (decussate) ลักษณะใบขอบใบเรียบปลายแหลม (acute) แผ่นใบมีขนสั้น ๆ ลําต้นตั้งตรงสูงได้ถึง 50 เซนติเมตร แตกกิ่งออกตามตาข้างบริเวณซอกใบ เริ่มมีตาดอกแรกที่ซอกใบโดยเฉลี่ยข้อที่ห้า จนกระทั่งเริ่มเกิดเป็นตุ่มดอกแรก
�������ระยะที่ 3 การเปลี่ยนแปลงจากระยะการเติบโตไม่อาศัยเพศ เข้าสู่ระยะออกดอก (reproductive growth)ตั้งแต่เกิดตุ่มดอกแรกจนกระทั่งดอกบาน
�������ระยะที่ 4 การเปลี่ยนแปลงระยะออกดอก ไปสู่ระยะการให้เมล็ด การเจริญเติบโตเริ่มลดลง จนกระทั่งตาย ระยะเวลาตั้งแต่ดอกแรกบาน จนกระทั่งเมล็ดสุกแก่ใช้เวลาโดยเฉลี่ย 14 วัน เริ่มเกิดตุ่มดอกตามตาดอกในแต่ละส่วนของลําต้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น (head) ออกเป็นช่อเดี่ยวที่ยอด หรือตามง่ามใบ มีใบประดับ 5-6 ใบ สีเขียว ดอกวงนอกเป็นเพศเมีย กลีบดอกมีสีขาว ดอกวงในเป็นดอกสมบูรณ์เพศกลีบดอกติดกันเป็นหลอดสีขาวรังไข่อยู่ใต้วงกลีบ เมล็ดมีรูปร่างแบบรูปไข่กลับขอบขนาน (obovate) มีสีนํ้าตาลอ่อน จนถึงสีนํ้าตาลดํา และผลแก่แห้งสีนํ้าตาลไม่แตก ผลแห้งเมล็ดล่อน (achene) มีจํานวนโดยเฉลี่ย 87 เมล็ด ใน 1 ช่อดอก 176 ช่อดอก/ต้น 87 เมล็ด/ช่อดอก และ 15,312 เมล็ด/ต้น จากนั้นอัตราการเจริญเติบโตลดลง และเริ่มตายโดยลําต้นเริ่มมีสีเหลืองและแห้งตายในที่สุด
กะเม็งมีทั้งกะเม็งตัวเมียและกะเม็งตัวผู้ จำง่ายๆกะเม็งตัวเมียดอกเล็กสีขาว ส่วนกะเม็งตัวผู้ดอกสีเหลืองใหญ่กว่า | |
![]() |
�������**ต้นกะเม็งตัวผู้ เป็นพรรณไม้ล้มลุก ที่มีลำต้นเลื้อยและชูขึ้น ลำต้นสูงประมาณ 4-20 นิ้ว |
![]() |
�������**ต้นกะเม็งตัวเมีย เป็นพรรณไม้ล้มลุก ที่มีลำต้นตั้งตรง มีความสูงประมาณ 4-32 นิ้ว ลักษณะลำต้นมีขนหรือบางต้นก็ค่อนข้างเกลี้ยง ลำต้นมีกิ่งก้านแตก ที่โคนต้น |
การป้องกันและกำจัด
�������1. เมื่อเริ่มมีฝนหรือจะเริ่มทำนา ควรรอให้กะเม็งงอกขึ้นมาพอสมควรก่อนแล้วจึงทำการไถดะ
�������2. หลังจากนั้นเว้นช่วงให้มีฝนตกและกะเม็งงอกมาอีกแล้วจึงไถแปร
�������3. และหากจะคราดควรจะทิ้งให้กะเม็งงอกมาอีกครั้ง หลังจากนั้นจึงหว่านข้าวแห้งและคราดกลบ
�������4. สำหรับนาหยอดหลังข้าวงอกให้กำจัดด้วยการใช้จอบถากก่อนที่ใบข้าวจะเจริญเติบโตยาวปกคลุมผิวดินจนหมดโดยทำ 2 ครั้ง คือ ครั้งที่ 1 หลังข้าวงอก 2 สัปดาห์ และครั้งที่ 2 หลังข้าวงอก 4 สัปดาห์
5.สารเคมีที่แนะนำให้ใช้ได้แก่ ไดพิม 50 เอสซี (อาทราซีน), ไดพิม 90 (อะทราซีน), อัพดาว (ไกลโฟเซต ไอโซโพรพิลแอมโมเนียม) และ อามีทรีน50 (อะมีทรีน) โดยใช้ตามคำแนะนำในฉลากอย่างเคร่งครัด